Levensmoe versus zelfdoding
Suriname Times,4 juli 2010.
Het overkomt mensen maar ook dieren na het overlijden van de levenspartner. De achtergeblevene wordt levensmoe en sterft binnen afzienbare tijd ook.
Levensmoeheid is een natuurlijk proces, waarbij geen bewuste actie ondernomen wordt. Maar kunnen dieren, net als mensen, ook bewust zelfmoord plegen.
In het Engelse tijdschrift Endeavour schreven twee Engelse wetenschappers, Duncan Wilson en Admund Ramson er een artikel over. Ze doken de geschiedenis van de mensheid in om te onderzoeken wat de opvattingen over zelfdoding en zelfmoord waren door de eeuwen heen.
De oude Grieken en Romeinen hadden veel respect voor paarden, die ze beschouwden als nobele dieren en ze waren er van overtuigd dat een paard bewust een einde kon maken aan het leven. De griekse wijsgeer Aristoteles vertelde het verhaal van de jonge hengst, die in een ravijn sprong toen hij ontdekte dat hij moest paren met zijn moeder.
In de dertiende eeuw schreef St. Thomas de Aquinas, een christelijke denker, dat zelfmoord een zonde was voor mensen en onmogelijk bij dieren: "In de natuur houdt alles van zichzelf. Het resultaat is, dat al het natuurlijke zichzelf in stand houdt."
In de negentiende eeuw toonde Darwin aan hoe de mens evolueerde uit het dier. Het gevolg was dat deze opvatting veranderde en er kwamen weer berichten over dieren die zelfmoord pleegden.
Wilson en Ramsden laten in het midden of dieren in staat zijn om te beslissen of hun leven meer waard is dan hun dood. Ze zien zelfdoding niet als een bewuste keuze maar een gevolg van omstandigheden en laten dit zien aan de hand van voorbeelden.
Zoals de twee uitgehongerde, oude leeuwen die samen aan het jagen zijn. De prooi vlucht een hol in en een van de leeuwen steekt zijn kop naar binnen en kan er niet meer uit. De andere probeert hem er uit te trekken, maar houdt hier mee op omdat de beknelde leeuw brult van pijn. Hij stikt en met zijn laatste krachten trekt zijn maat hem naar buiten. Binnen 24 uur liggen er twee dode leeuwen.
De Amerikaanse psycholoog Thomas Joiner gaat een stapje verder dan Wilson en Ramsden.
In 'Myths about suicide' schrijft hij: "Er zijn veel voorbeelden van organismen en levende wezens in de natuur die zichzelf opofferen, meestal om het nageslacht te beschermen.
Waar geleefd wordt, wordt voortdurend nagedacht over de waarde van het leven. De vraag of het leven meer waard is dan de dood, doet zich voor in alle levensvormen.
Bacterieën, insecten en zelfs zelfmoordterroristen denken er over na en maken hun eigen afweging. De uitkomst is dezelfde - of het nu vastgelegd is in de genen of in een taal."
Er zijn bladluizen, die zichzelf laten exploderen wanneer ze bedreigd worden door een kever om hun nageslacht te beschermen, maar volgens Joiner klopt er vaak iets niet met de afwegingen van de moderne mens.
De meeste zelfmoorden dienen geen enkel maatschappelijk nut. Ze hebben hun functie en hun waarde verloren in onze moderne maatschappij.
En zo wordt dit eeuwenlange debat nog steeds voortgezet in de 21e eeuw.
Bronnen: Discovery Channel en MSNBC
